Rezerwat Szczekotowo


 
 Jeden z wielu kurhanów zachowanych
na terenie rezerwatu
Powierzchnia: 36,44ha
Rok utworzenia: 1979
Przedmiot ochrony: zachowanie w naturalnym stanie rzeki Łutowni w Puszczy Białowieskiej wraz ze stanowiskami kurhanów.
Rezerwaty Przyrody w Puszczy Białowieskiej
Warto zobaczyć:
(autor: Krzysztof Parzych)

Rezerwat archeologiczno-przyrodniczy, leśny. Utworzony w oddz. 214 Puszczy Białowieskiej na podstawie zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 16 października 1979 roku (Monitor Polski, Nr 26 z 31 października 1979 roku, poz. 141, § 9). Celem ochrony jest „zachowanie fragmentu Puszczy Białowieskiej obejmującego stanowiska grądowe z licznymi drzewami pomnikowymi oraz występujące na tym terenie skupienie kurhanów z okresu wczesnego średniowiecza, jak również pozostałości po smolarniach z XVIII wieku”.

  Rezerwat położony jest na terenie gminy i nadleśnictwa Hajnówka.

  Powierzchnia rezerwatu wynosi 36,44 ha. Rezerwat obejmuje uroczysko i nieistniejącą już na nim wieś o nazwie Szczekotowo, założoną przez budników sprowadzonych do Puszczy Białowieskiej przez Antoniego Tyzenhauza. Budnicy ci wytapiali smołę, wyrabiali potaż i węgiel drzewny. O losach wsi Szczekotowo przesądziła likwidacja w 1792 roku na terenie Puszczy Białowieskiej przemysłu chemiczno-drzewnego. Budnicy szczekotowscy z czasem przenieśli się na wykarczowany wcześniej przez siebie teren, na którym założyli wieś Budy. Zmienili także zawód – zostali rolnikami. W Szczekotowie do dzisiaj można dojrzeć ciemniejsze miejsca na ziemi pośród trawy na polanie – są to ślady po dawnych smolarniach i węglarniach. Doszukać się tutaj można także śladów dawnych pól uprawnych.

  Głównym przedmiotem ochrony w rezerwacie jest największe w Puszczy cmentarzysko kurhanowe. Kurhanów naliczono tutaj 131 (w całej Puszczy ustalono 88 stanowisk z 542 kurhanami). Są one różnej wielkości – o średnicy od 3 do 20 m i wysokości od 70 cm do 2 m. Kurhany pochodzą z X-XIII wieku. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku zostały wpisane do rejestru zabytków województwa białostockiego.

  Na terenie rezerwatu występuje również jedno z największych w Puszczy skupisk dorodnych drzew, uznanych jako pomniki przyrody. Są to głównie dęby. Uwagę zwracają także okazałe sosny, również niektóre graby, jesiony, klony czy świerki.

Mocno zabagniona dolina rzeki Łutowni

W rezerwacie dominującym typem lasu jest grąd. Występują tutaj lasy liściaste, mieszane i łęgowe. W miejscu dawnych zrębów zupełnych spotykamy drzewostany składające się głównie z brzozy i osiki. Tuż przy korycie rzeki natrafimy na zatorfione łąki turzycowe, na które weszła brzoza omszona i olsza.

  Z chronionych gatunków roślin na tym terenie występują m.in. wawrzynek wilczełyko, gnieźnik leśny, lilia złotogłów.

  Przez teren rezerwatu przebiega czerwony szlak turystyczny, nazywany też szlakiem walk partyzanckich (22 km). Prowadzi on z Hajnówki do Narewki. Wytyczony został w maju 1976 roku przez Szkolne Koło PTTK przy Zespole Szkół Zawodowych w Hajnówce.

  Wizyta w rezerwacie może dostarczyć turyście wielu wrażeń. Oto fragment relacji jednego z uczestników wycieczki rowerowej, opublikowanej na portalu (www.siodelko.netmark): „Odnoszę wrażenie jakbym się znalazł w miejscu z gigantycznymi kopcami kretów. Kurhany o tej porze roku pokryte są masami zawilców. Miejsce kurhanów poprzedzają wizje jak by tu było nocą? Mgła do pasa spowijająca teren, niepokojące odgłosy z pobliskich gąszczy. Żeńska grupa przeżywa kryzys. Dziewczyny zaczynają spiskować, jak tu wrócić do Białowieży...”.

Na polanie ślady dawnej smolarni

  Na innym portalu (forum.przyroda.org/spanie w terenie) znajdujemy taki oto opis wrażeń z okolicy rezerwatu: „Budzę się o brzasku i słyszę, że coś łazi tuż za pobliskimi krzakami. Zrobiło mi się cokolwiek nieswojo. Wsparłem się na łokciu i w tej samej niemal chwili ujrzałem przedziwne stworzenie. Było dwunożne, wielkości średniego psa, i kołysało się z boku na bok jak kulawiec. Co tu dużo opowiadać było też dość szpetne. W pierwszej chwili pomyślałem nawet o Goblinach z nordyckich wierzeń, ale zaraz przypomniało mi się opowiadanie znajomego ornitologa. Otóż młode puchacze zanim jeszcze nauczą się latać, na piechotę przemierzają las...”.

  Warto dodać, że turyści określają uroczysko i rezerwat Szczekotowo jako jedno z najbardziej tajemniczych i pozostawiających niezapomniane wrażenie miejsc w Puszczy Białowieskiej. (oprac. Piotr Bajko, zdjęcia: Janusz Korbel, Krzysztof Parzych)

 

Galeria

Copyright © 2008 - Encyklopedia Puszczy Białowieskiej, webmaster Stanisław Matlak