Norniki


 
 

Norniki są typowymi mieszkańcami łąk. Gryzonie te mają niewielkie oczy, małe uszy i krótki ogon. Norniki żywią się głównie trawami, które zawierają dużo krzemionki. Dlatego też nie tylko siekacze (jak u innych gryzoni), ale także i zęby boczne norników rosną przez całe życie, wysuwając się z zębodołów w miarę ścierania. Norniki raczej unikają wspinaczki, prowadząc wybitnie naziemny a właściwe podziemny tryb życia. Na terenach suchych potrafią kopać dosyć głębokie nory, jednak na podmokłych łąkach i turzycowiskach poruszają się w systemie naziemnych korytarzy i śpią w gniazdach ulokowanych pośród roślinności. Zimą norniki są aktywne pod śniegiem i po jego stopnieniu możemy ujrzeć skomplikowaną sieć korytarzy na powierzchni ziemi.

   W Puszczy Białowieskiej występują aż trzy gatunki norników. Nornik zwyczajny, zwany też polnikiem, żyje na polach i ugorach. Nornik bury zamieszkuje obrzeża lasów, zręby i uprawy leśne, podczas gdy podobny do niego nornik północny jest bardziej wilgociolubny i występuje głównie w dolinach rzecznych. Wszystkie norniki mają podobną szaroburą barwę futra i tylko specjaliści są w stanie je od siebie odróżnić. Najbardziej niezwykłe w życiu tych gryzoni są gwałtowne zmiany ich liczebności. W niektórych latach możemy spotkać ponad 400 osobników na jednym hektarze, podczas gdy w innych tylko kilka. Liczebność gryzoni zmienia się również w poszczególnych porach roku. Najwięcej zwierząt obserwujemy jesienią po okresie rozrodczym a najmniej wiosną, kiedy po ciężkiej zimie większość z nich ginie z braku pokarmu lub z powodu drapieżnictwa. Wydaje się, że największe znaczenie w regulacji zagęszczenia tych gryzoni ma pokarm. Wbrew pozorom rośliny te nie są zupełnie bezbronne i kiedy liczebność norników wzrasta, trawy zaczynają gromadzić coraz więcej krzemionki w liściach. Związek ten nie tylko utrudnia gryzienie i trawienie pokarmu, ale też zwalania wzrost i rozród norników. Im więcej jest norników, tym więcej krzemionki odkłada się w liściach traw, co powoduje, że po kilku latach liczebność gryzoni gwałtownie spada. Trawy uwolnione od zgryzania przestają się bronić i cały proces zaczyna się od nowa. Takie zmiany w populacji norników mają bardzo regularny charakter i są nazywane cyklami, które trwają od 3 do 5 lat. Dzięki temu obserwując norniki przez wiele sezonów możemy precyzyjnie przewidzieć, kiedy znów nastąpi wzrost ich liczebności. Niegdyś miało to ogromne znaczenie praktyczne, gdyż niektóre gatunki powodowały ogromne straty w zbiorach zbóż i innych roślin uprawnych. Dzięki badaniom prowadzonym od roku 1986 na Polanie Białowieskiej wiemy, że cykle norników na tym obszarze trwają 3 lata, tzn. że po roku niskiej liczebności następuje wzrost a w trzecim roku gryzonie osiągają najwyższe zagęszczenie. W ostatnich latach takie szczyty liczebności były obserwowane w roku 2002, 2005, 2008 a kolejny jest przewidywany w roku 2011.. (oprac. Karol Zub)

Copyright © 2008 - Encyklopedia Puszczy Białowieskiej, webmaster Stanisław Matlak