Nieczynna już hydrofornia w Parku Pałacowym w Białowieży. Za nią widoczne budynki Instytutu Biologii Ssaków PAN. Początek marca 2025 r. Fot. Piotr Bajko.

 Nieczynna już hydrofornia, obsługująca dawniej teren Parku Pałacowego w Białowieży, znajduje się w jego środkowo-wschodniej części.

Budowę parkowej hydroforni rozpoczęto w drugim kwartale 1962 roku i ukończono w czwartym kwartale 1967 roku. Była to inwestycja reralizowana równolegle z budową kompleksu turystycznego na terenie Parku Pałacowego. Odbiór hydroforni nastąpił w dniu 29 grudnia 1967 roku.

W dniu 2 czerwca 1982 roku sieć wodociągową w Parku Pałacowym podłączono do hydroforni gminnej. Hydrofornia w Parku Pałacowym pełniła odtąd funkcję hydroforni rezerwowej uruchamianej w przypadku awarii hydroforni gminnej. W tym miejscu należy wspomnieć, że sieć wodociągową na terenie Białowieży zaczęto zakładać w połowie lat siedemdziesiątych i ukończono w drugiej połowie lat osiemdziesiątych.

W dniu 4 września 1984 roku hydrofornię na terenie Parku Pałacowego przekazano Zakładowi Usług Wodnych dla Potrzeb Rolnictwa w Białymstoku, który prowadził w Białowieży Stację Wodociągową.

Początki sieci wodociągowej w Parku Pałacowym w Białowieży sięgają końca XIX wieku. Wtedy to ukończono budowę pałacu carskiego (w 1894 roku) i rozpoczęto zakładanie wokół niego parku. Pierwsza linia wodociągowa została wykonana w 1896 roku i łączyła budynek elektrowni (filtrowni) z dworkiem z 1845 roku, pałacem oraz Domem Świckim (Myśliwskim). Pobieranie wody odbywało się wówczas ze stawów zlokalizowanych w południowej części parku, zaopatrywanych w wodę z rzeki Narewka. Pobieranie wody odbywało się poprzez dwie studzienki rurami stalowymi, czarnymi o przekroju 70 mm. Następnie woda ulegała biologicznemu oczyszczeniu poprzez filtry biologiczne zlokalizowane w budynku obok stawu (elektrownia).

W 1927 roku wywiercono studnię głębinową, która zaczęła zaopatrywać w wodę cały Park Pałacowy. W następnych okresach wodociąg ulegał rozbudowie, przy czym dołączano się do istniejącej sieci bez zadania sobie trudu uporządkowania całości. W efekcie powstała sieć wodociągowa, często dublująca się lub też prowadzona niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Zakładanie sieci wodociągowej w Parku Pałacowym ukończono w 1931 roku. Woda została doprowadzona do Domu Szoferów, Domu-Łaźni, garaży, stajni (późniejsze schronisko młodzieżowe), Domu Zarządu, stołówki i muzeum puszczańskiego.

Po wojnie linię wodociągową doprowadzono jeszcze do młyna (1957 r.) i Budynku Zakładu Badania Ssaków PAN (1959 r.).

W okresie od 8 do 11 sierpnia 1960 roku Zakład Robót Hydrogeologicznych w Warszawie przeprowadził próbne pompowanie w studni zlokalizowanej na terenie Parku Pałacowego. Pompa głębinowa została opuszczona na głębokość 28 m. Pompowanie trwało w sumie 72 godz. bez przerwy. Uzyskano maksymalną wydajność równą 12,5 m3/godz. przy depresji nieustalonej. Natomiast maksymalna wydajność przy depresji ustalonej wynosiła 11,15 m3/godz.

Rozbudowę i modernizację wodociągu kontynuowano w 1968 i pierwszej połowie 1969 roku, już po oddaniu do użytku hotelu i restauracji „Iwa”.

Budowę kanalizacji i oczyszczalni ścieków na terenie Parku Pałacowego rozpoczęto w końcu 1971 roku, a ukończono w październiku 1975 roku. Bardzo szybko okazało się, że oczyszczalnia była niedostatecznie sprawna – miała za małą wydajność w stosunku do ilości ścieków spływających z terenu Parku Pałacowego, Białowieskiej Stacji Geobotanicznej UW i Zakładu Badania Ssaków PAN. W dniu 8 grudnia 1995 roku ścieki z obiektów Parku Pałacowego przyłączono do gminnej mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków, której wstępny rozruch nastąpił kilka tygodni wcześniej. (Oprac. Piotr Bajko)

Galeria