Jean Jacques Rousseau - niedoszły mieszkaniec białowieskiej kniej

Głośny francuski pisarz, filozof i pedagog.

   W jego życiorysie natrafiamy na epizod, kiedy będąc już u schyłku swego życia, chciał się osiedlić w Puszczy Białowieskiej. Informację o tym nader interesującym fakcie zamieścili w swym 3-tomowym dziele pt. „Starożytna Polska pod względem historycznym, geograficznym i statystycznym opisana” (Warszawa 1843-1846) Michał Baliński i Tymoteusz Lipiński.

   Autor „Umowy społecznej” pisząc w roku 1772, na prośbę grupy polskich działaczy politycznych z Michałem Wielhorskim na czele, „Uwagi o rządzie polskim” – jedną ze swych ostatnich prac, w której przedstawił reformę ustroju politycznego Rzeczypospolitej, dokładnie zapoznał się z historią naszego narodu i nabrał do nas tak dużego szacunku i przyjaźni, że któregoś razu wyraził się publicznie, iż wolałby mieszkać w najgłuchszym zakątku ojczyzny Kopernika, niż w zepsutym Paryżu. Słowa te zapamiętał podskarbi nadworny litewski Antoni Tyzenhauz. Przebywając w 1778 roku w stolicy Francji zaproponował staremu filozofowi przeniesienie się na stałe do Puszczy Białowieskiej. Obiecał wystawić w Białowieży dom wyłącznie do jego dyspozycji, ze wszelkimi wygodami oraz służbą. Bezpośrednie negocjacje w tej sprawie prowadził prałat katedry wileńskiej Ksawery Bohusz.

   J. J. Rousseau stosunkowo szybko i chętnie przystał na tę propozycję. Wszystko było już na dobrej drodze. A Tyzenhauz zaczynał wydawać stosowne polecenia, aż tu pojawił się na scenie „zły duch” całej sprawy – nie znany nam dzisiaj bliżej szlachciura-awanturnik nazwiskiem Wiacewicz bądź Wyżewicz. Znając przychylność J. J. Rousseau do Polaków, naciągnął go podstępnie na pewną sumę pieniędzy, którą niebawem wraz ze swoimi kompanami przepił w paryskiej knajpie. Dowiedziawszy się o tym, Rousseau rozłościł się srodze na Polaków i o osiedleniu się w „Białowieskiej Pustelni” nie chciał już nawet słyszeć. Przeniósł się do podparyskiej miejscowości Ermenonville, gdzie wkrótce zmarł. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria