 |
| Olga Smoktunowicz - organizatorka służby zdrowia w Białowieży po I wojnie światowej |
 |
Felczer-akuszer, organizatorka służby zdrowia w Białowieży po I wojnie światowej.
Urodziła się 15 października 1891 roku w Czadzielu (koło Chwojnika) w Puszczy Białowieskiej. Jej ojciec, Nestor Bajko, był dozorcą leśnym, posiadał także duże gospodarstwo rolne.
Olga już od dziecka miała skłonności do medycyny, nic więc dziwnego, że podjęła naukę w Grodzieńskiej Centralnej Szkole Akuszersko-Felczerskiej. Ukończyła ją w czerwcu 1914 roku.
Pracę zawodową rozpoczęła w Narwi. W miejscowym szpitalu zdążyła przepracować rok, gdy wkroczyli Niemcy. Olga uciekła wcześniej razem z innymi. Trafiła do Kaługi. Tutaj podjęła pracę w szpitalu wojennym. Pracowała nierzadko całą dobę bez odpoczynku. Wysłana na Krym do opieki nad lekarką z ich szpitala, nie mogąc znieść sanatoryjnego lenistwa, wróciła szybko z powrotem. Gdy wojna dobiegła końca, wyruszyła do Białowieży. Tutaj dowiedziała się o śmierci ojca.
Białowieża przedstawiała wówczas żałosny widok. Domy były spalone, ludzie żyli w ziemiankach lub jakichś szałasach. Olgi to jednak nie przerażało, zdawała sobie sprawę, że właśnie tutaj jest potrzebna.
W baraku, obok carskiej elektrowni zorganizowała tymczasowe ambulatorium. W 1922 roku przeniosła je do budynku przy Drodze Browskiej (obecnie – ul. Browska). W nim zorganizowała szpital. Do pomocy miała sanitariuszkę. W tym samym roku do Białowieży przyjechał lekarz Marian Ławrynowicz.
Białowieża odbudowywała się, przybywało ludności. Olga w dzień pracowała w szpitalu, a wieczorem odwiedzała chorych w ich mieszkaniach. Sytuację utrudniła epidemia tyfusu, jaka nawiedziła okolicę. Gdy się z nią uporano, w szpitalu wybuchł pożar. Znaleziono budynek zastępczy w pobliżu cerkwi. Chorych przyjmowano w nim do 1928 roku, do chwili wybudowania na Tropince nowego, murowanego budynku przeznaczonego na obiekt służby zdrowia. Olga przyjmowała chorych także we własnym domu, który nieco wcześniej zbudował jej mąż, inż. Stefan Smoktunowicz. W nim czasowo mieściła się też apteka.
Olga była akuszerką, dentystką. Leczyła chorych zarówno z Białowieży, jak i z okolicznych wsi.
Nastała II wojna światowa. W sierpniu 1941 roku Niemcy aresztowali i rozstrzelali męża Olgi. W trzy dni później Olga z matką zostały wysiedlone z Białowieży. Olga niebawem podjęła pracę w ambulatorium w Szereszewie. W sierpniu 1944 roku powróciła do Białowieży. W 1946 roku zmarła jej matka Jewdokia.
Przez pierwsze 10 lat Olga Smoktunowicz pracowała bez urlopu. Nie miała czasu na swoje sprawy. Jej charakterystyczną sylwetkę znali wszyscy. Olga podążała zazwyczaj do chorego na rowerze, z przywiązaną do kierownicy torbą lekarską. W Białowieży nie było chyba żadnego domu, którego progu by nie przestąpiła. Często zwracano się do niej za poradami życiowymi. Olga była nie tylko lekarzem, ale wręcz całą instytucją.
Przez kilka kadencji pełniła funkcję radnej Gminnej Rady Narodowej w Białowieży i radnej Rady Powiatowej w Hajnówce. Cieszyła się powszechnym szacunkiem i uznaniem. Na emeryturę przeszła w 1958 roku, co nie oznaczało, że zaprzestała praktyki lekarskiej. Do 1973 roku pracowała przez 2 godziny dziennie jako szkolny lekarz w Technikum Leśnym. Prowadziła w nim także lekcje higieny. Przyjmowała prywatnie chorych, zastępowała również nieobecnych lekarzy.
Ówczesne władze uhonorowały Olgę Smoktunowicz Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, odznaką „Zasłużony Białostocczyźnie” i wieloma innymi odznaczeniami oraz dyplomami i nagrodami.
Olga Smotunowicz zmarła 25 stycznia 1989 roku, w wieku ponad 97 lat. Pochowana została na białowieskim cmentarzu , obok swoich rodziców. (oprac. Piotr Bajko)
