Góra Batorego


Stefan Batory w Puszczy Białowieskiej  (XIX-wieczna ilustracja)
lokalizacja oddz.449
wysokość (npm) 183m

Wzgórze w oddz. 449 Puszczy Białowieskiej o wysokości 183 m npm. Znajduje się w ciągu wzniesień powstałych na skutek osadzania się piasków, żwirów i glin w szczelinach rozpadającego się lodowca na linii Hajnówka – Czerlonka – Grudki – Krynica. Także uroczysko, w literaturze nazywane również Batorową Horą (K. W. Wójcicki, J.J. Karpiński), Batorową Górą (Z. Gloger, B. Dyakowski), Batoriewą Gorą (P. Bobrowskij), Baturiną Gorą (A. A. Krűdener).

   Otton Hedemann – badacz historii Puszczy Białowieskiej nie znalazł nazwy uroczyska Góra Batorego w starych aktach i na tej podstawie przypuszcza, że jest to nazwa pochodzenia literackiego z XIX wieku. Oczywiście - jest ona związana z pobytami w Puszczy króla Stefana Batorego, który, strudzony łowami, wybrał ponoć na odpoczynek miłe dla oka wzniesienie terenu, porosłe dziewiczym drzewostanem, dającym upragniony cień dla królewskiego uznojonego czoła. Inne źródła podają, że na tej górze miał paść z ręki króla pierwszy przez niego upolowany żubr. Z tej okazji Batory wydał podobno wielkie przyjęcie.

  O Górze Batorego wspominają w swych utworach bądź spisanych wspomnieniach prawie wszyscy literaci i artyści, którzy odwiedzili Puszczę Białowieską na przełomie XIX i XX wieku. W lipcu 1898 roku był tutaj Wacław Sieroszewski, który po tej wizycie pozostawił ślad w postaci beletryzowanego reportażu pt. „Puszcza Białowieska”, opublikowanym po raz pierwszy w 1904 roku. Oto odnośny fragment:

  „Góra Batorego – ostatni nasz etap, przedstawia nieduży pagórek, o płaskim szczycie. Spód jego opływa szeroka „droga królewska”, a naprzeciw półkolem stoi ściana lasu. W chwili, gdyśmy się wdarli na wzgórek, zachodzące słońce przeświecało przez ciemny, wysoki ten bór.
- Tu król Batur, kiedy polował, obozem stawał. Co? Umiał wybrać? Starzy ludzie powiadają, że przedtem miejsce to łyse było i widać było daleko bór i drogę, a wkoło dołem słał się las, jak woda…
Istotnie: ani drzewa, ani podłoże na pagórku nie miały charakteru odwiecznej puszczy. Wystawiam sobie, że było ładnie, gdy na jasnych jego stokach bieliły się rozbite namioty, błyszczały ognie, rycerscy ludzie w futrzanych kołpakach, w myśliwskich kaftanach, wypoczywali po łowach, a dokoła słał się las „jak woda” i pogodny dzień zamierał nad nim”.

  

Krzyż ustawiony w 1920 roku na pamiątkę powrotu do Puszczy Bialowieskiej ochotników wojska polskiego uczestniczących w wojnie
polsko-bolszewickiej

U podnóża Góry Batorego w 1920 roku ustawiony został drewniany krzyż. Z umocowanej na nim i odnowionej w latach dziewięćdziesiątych tabliczki możemy dowiedzieć się, że ustawili go na pamiątkę powrotu do Puszczy Białowieskiej, po odparciu ofensywy bolszewickiej, ochotnicy wojska polskiego, w cywilu - urzędnicy Nadleśnictwa Hajnowskiego. Krzyż ten również został odnowiony w latach dziewięćdziesiątych. Na pierwszym krzyżu ponoć wyryte były także nazwiska leśników-żołnierzy.

   W 1934 roku Góra Batorego była jednym z czterech miejsc w Puszczy Białowieskiej, skąd pobrano ziemię na kopiec sypany ku czci Józefa Piłsudskiego w Krakowie. Ziemię tę zawiozła na miejsce sztafeta rowerowa złożona z miejscowych leśników.

  W 1994 roku u podnóża Góry Batorego odsłonięto pomnik poświęcony generałom Stanisławowi i Józefowi Bułak-Bałachowiczom oraz ich żołnierzom. Jego fundatorem było ówczesne Towarzystwo Przyjaciół Puszczy Białowieskiej i Ziemi Hajnowskiej.

  Archeolodzy na Górze Batorego znaleźli kurhany z X-XIII wieku.

Ustawiony w 1994 u podnóża góry pomnik poświecony generałom Stanisławowi i Józefowi Bułak-Bałachowiczom (2009r.)

  Stoki góry do początku lat dziewięćdziesiątych porastała częściowo dąbrowa świetlista, która przeszła następnie w uboższe postaci ciepłolubnego grądu. Występuje tutaj także częściowo bór mieszany. Na północ od góry, w tym samym oddziale, przy zachodnim skraju drogi do Narewki, znajduje się jeden z największych i najwcześniej stwierdzonych w Puszczy płatów turzycy drżączkowatej, zwanej także morską trawą. Gatunek ten do Puszczy został zawleczony przez człowieka. Dawniej roślina ta używana była powszechnie do wypychania materaców.

  W Puszczy większymi wzniesieniami od Góry Batorego są: w białoruskiej części – Kozia Góra (202 m npm); w polskiej – wzgórze w okolicy wsi Lipiny (197 m npm) i wzgórze w okolicy Czerlonki (186 m npm).

  Góra Batorego znajduje się na obszarze Rezerwatu Krajobrazowego im. Prof. Władysława Szafera. Obok niej biegnie szosa z Hajnówki do Białowieży, a także pieszy zielony szlak turystyczny oraz konny szlak turystyczny, prowadzący ze Starej Białowieży do Czerlonki.

  Warto jeszcze wspomnieć, że przy Górze Batorego szosa ma bardzo niebezpieczny zakręt, na którym dochodzi często do wypadków samochodowych, nierzadko ze skutkiem śmiertelnym dla kierowców i pasażerów. Obowiązuje tutaj ograniczenie prędkości, które zostało wprowadzone w latach sześćdziesiątych, po wypadku, jakiemu uległa ważna delegacja partyjna. To wtedy zakrętowi temu nadano dość oryginalną nazwę - Zakręt Partyjny, która dzisiaj jest już raczej zapomniana. (oprac. Piotr Bajko, zdjęcia:Stormbringer)
 

Galeria

Copyright © 2008 - Encyklopedia Puszczy Białowieskiej, webmaster Stanisław Matlak