Barć (Bartnictwo)
 |
|
|
Barć prawdopodobnie bezśniotowa - rezerwat ścisły BPN (2008r.)
|
|
|
ilość znanych barci
z terenu rezerwatu ścisłego BPN
|
ok.100 |
|
ilość znanych
barci z terenu zagospodarowanej części Puszczy
|
ok.5 |
 |
|
Wydrążona w celach hodowli pszczół komora wewnątrz pnia drzewa, zwykle w kształcie klina. Barć lokowano najczęściej na wschodniej (sam widziałem barcie dziane np. od południa czy zachodu pnia) stronie pnia na wysokości 7-12 metrów – w ten sposób chciano zabezpieczyć ją przed niedźwiedziami i złodziejami miodu. Czasami barć wyposażano także w samobitnie dodatkowo zabezpieczającą barć przed niedźwiedziami. Jeszcze niedawno na drzewach bartnych były widoczne cechówki carskie. Zdjęcie właśnie takiej cechówki pokazał mi leśniczy BPN – Pan Mirosław Lisicki. Sam osobiście na drzewie bartnym nigdy takiej cechów już nie widziałem. Na drzewach bartnych wykonywano także ciosna, ale głównie na korze z racji czego własnie ten typ ciosen nie zachowały się do naszych czasów. Barcie w drzewach zakładane były zwykle w bliskości leśnych traktów, aby łatwiej było dowieźć narzędzia niezbędne do wykonania, a potem użytkowania barci! (np. obok zgrupowania sosen w bartnych w BPN przebiegała niegdyś (dziś już w borze i grądzie niewidoczna) droga leśna pewnie jeszcze z czasów królewskich, która była przedłużeniem przebiegającej przez olsy tzw. Grobli Szumarskiego). Niektórym drzewom bartnym ścinano wierzchołek, być może chcąc w ten sposób zabezpieczyć drzewo przed niszczącym działaniem wiatru (np. dziś już martwa - sosna bartna przy Drodze Objazdowej)
Z terenu Puszczy Białowieskiej znane były barcie lokowano przede wszystkim w sosnach, ale także w dębach oraz dużo rzadziej w lipach i świerkach. Po wprowadzeniu zakazu bartnictwa na terenie Puszczy Białowieskiej w latach 80-tych XIX w. do naszych czasów barcie zachowały się głownie na terenie Białowieskiego Parku Narodowego - w sosnach (czasami nawet dwie w jednym drzewie – np. sosna bartna przy trasie turystycznej) i pojedyncze w dębach (np. w słynnym Dębie Bartnym przy ścieżce turystycznej – dziś już praktycznie zarośnięta).
 |
|
Barć śniotowa na słynnej sośnie - dziś już martwej - stojącej przy "Drodze Objazdowej" w BPN (2002r.)
|
W sumie z tego co wiem na terenie rezerwatu ścisłego znanych jest obecnie ok. 100 zachowanych drzew bartnych – liczba ta z roku na rok maleje, a z pozostałego obszaru Puszczy sam znam 4 (2 z Obrębu Ochronnego Hwoźna i trzy z zagospodarowanej części Puszczy – np. sosna bartna z oddz.550).
Z terenu Puszczy znane są barcie śniotowe i barcie bezśniotowe (patrz galeria). W przypadku barci śniotowych z zachowanym do dziś śniotem wiszącym na otworze barci znane są trzy sosny z terenu Białowieskiego Parku Narodowego (np. tzw. podcięta sosna ze śniotem). Śniot był zawieszony na tzw. kluczach, podczas pobierania pożytków z barci bartnik zawieszał go na specjalnym kołku zwanym hwozdownią.
Obecnie szerzej zagadnieniem bartnictwa w BPN i całej Puszczy Białowieskiej zajmuję się Pan mgr inż. Andrzej Keczyński - pracownik naukowy BPN. (oprac. Tomasz Niechoda, zuberek1969@wp.pl)
"Ślady bartnictwa" Andrzej Keczyński ("Matecznik Białowieski" 3/2008) "O jedną sosnę bartną mniej" Andrzej Keczyński ("Pasieka" 5/2005) "Ślady danwego bartnictwa" Andrzej Keczyński ("Pasieka" 2/2003)
Galeria
 |  |  |
 |  |  |
 |  |  |
