Zabawa dożynkowa - 1938 r.

Z pomysłem zorganizowania w Białowieży dożynek – etnicznego święta Słowian, które przypada na równonoc jesienną (23 września) – wystąpiło w lecie 1937 roku Koło Młodej Wsi z Bud, które rok wcześniej założył nadleśniczy Wiktor Jasiński. Pomysł ten zyskał akceptację u ówczesnego dyrektora Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży, Karola Nejmana.

   Pierwsze Święto Plonów w Białowieży zorganizowano 26 września 1937 roku. Uroczystość poprzedziło nabożeństwo w miejscowym kościele parafialnym. Wianki poświęcono przed pięknie udekorowanym gmachem Dyrekcji Lasów Państwowych na terenie Parku Dyrekcyjnego. Rolę gospodarza dożynek przejął na siebie sam dyrektor K. Nejman.

  Dożynki rozpoczął korowód, który prowadził starosta dożynkowy. „Za nim podążały – jak relacjonował później w „Echach Leśnych” urzędnik DLP, Tadeusz Przybyszewski – barwnie przystrojone przodownice, z wieńcami, oracze, siewcy, gospodarze z bronami, dziewczęta z kłosami zbóż, żniwiarki, grabiarki, wozy drabiniaste, młócarze, kobiety niosące chleb. Było to zobrazowanie pracy chłopa-rolnika. Za tym korowodem ciągnął się korowód obrazujący pracę chłopa-mieszkańca puszczy, jako robotnika leśnego: na płozach w miniaturze – odcinki lasu jako szkółki leśnej, dalej kroczyli robotnicy i robotnice, niosące narzędzia używane przy odnowieniu lasu, następnie przesuwał się odcinek lasu jako zrębu z grupą robotników eksploatacyjnych z narzędziami pracy. Grupy szły w strojach szarych, jakie cechują mieszkańców Puszczy Białowieskiej przy wtórze muzyki i pieśni. Przy przejściu przed zebranymi grupy ustawiły się półkolem – po czym starosta dożynkowy (gospodarz ze wsi Budy) przywitał zebranych i wygłosił przemówienie. Następnie zebrani odśpiewali pieśń dożynkową „Plon niesiemy, plon” a przodownice złożyły wieńce i bochen chleba przed gospodarzem i starostą dożynek. Po przemówieniu gospodarza – dyrektora Nejmana młodzież odśpiewała pieśni ludowe oraz improwizowane, po czym tańczono skoczne tańce. Na zakończenie Dyrektor DLP podjął uczestników dożynek śniadaniem w Kasynie Urzędniczym PWL”.

Starosta dożynek - Karol Nejman (1938r.)

  Drugie dożynki odbyły się w październiku 1938 roku. Zorganizował je Sąsiedzko-Gminny Związek Młodej Wsi w Białowieży.

  Po uroczystym nabożeństwie w miejscowym kościele korowód dożynkowy udał się pod gmach Dyrekcji LP, gdzie po przedefilowaniu przed gospodarzami – dyr. K. Nejmanem i jego małżonką na czele, ustawił się krąg na polanie parkowej. Uroczystość zagaił prezes Związku Młodej Wsi, nadleśniczy Władysław Novak. Z kolei przemówienie wygłosił starosta dożynkowy p. H. Sitkowski z Hajnówki, przedstawiając wielkie cele i zadania, jakie Młoda Wieś ma przed sobą do spełnienia. Po przemówieniach, młodzież śpiewając okolicznościowe pieśni, złożyła wieńce dożynkowe, następnie zaś, w czasie śpiewania pieśni „Błogosławiona dobroć człowieka” nastąpiło tradycyjne dzielenie się chlebem. Podziękowanie dla młodzieży złożył K. Nejman. Po czym młodzież odśpiewała i odtańczyła szereg pieśni, inscenizacji i tańców ludowych. Oberek z gospodarzami dożynek zakończył uroczystość. Po zakończeniu dożynek p. dyrektor podejmował wszystkich gości dożynkowych z Młodej Wsi w ilości około 150 osób obiadem w urzędniczym kasynie Przysposobienia Wojskowego Leśników na terenie Parku Pałacowego.

   Do trzecich dożynek w Białowieży w okresie międzywojennym nie doszło z wiadomych przyczyn – wybuchu II wojny światowej. Tradycja ta została przerwana na wiele lat. Wprawdzie po wojnie próbowano wrócić do niej – w dniu 5 września 1976 roku urządzono dożynki gminne w Budach, ale jakoś zwyczaj ten nie zdołał się zadomowić na stałe. Wraz z upadkiem rolnictwa na Polanie Białowieskiej, szanse na odrodzenie świąt pożniwnych zupełnie upadły. (oprac. Piotr Bajko)

Galeria