Nejman Karol Bertold (1891-1940)


Karol Nejman - ostatni dyrektor  Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży (lata 30-te XXw.)
ARTYKUŁ:
autor:Piotr Bajko
(Las Polski ne 17/2010)
HASŁO POWIĄZANE:

Inżynier leśnik, ostatni dyrektor Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży.

  Urodził się 23 maja 1891 roku w Płocku. Miał czterech braci i jedną siostrę; był najstarszym dzieckiem w rodzinie.

  Studia leśne rozpoczął w Puławach. Ukończył je w 1920 roku w Warszawie. W tym samym roku rozpoczął pracę w leśnictwie w Lesznie, na stanowisku adiunkta.W Lesznie, w 1922 roku, ożenił się z Kazimierą Syktą, nauczycielką pochodzącą z Małopolski. Od 1922 roku był nadleśniczym w Gdyni-Chyloni. Tutaj urodziła się córka Wanda i syn Jacek.

  Od 1929 roku pełnił funkcję inspektora lasów w Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu. Z dniem 1 stycznia 1931 roku został przeniesiony na takie samo stanowisko do DLP w Białowieży z równoczesnym powierzeniem pełnienia obowiązków zastępcy dyrektora Lasów Państwowych. Mieszkał na Centurze. Dyrektorem w tym czasie był Stefan Modzelewski.

  Od maja 1931 do czerwca 1934 roku K. Nejman był dyrektorem wołyńskiej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łucku. W czerwcu 1934 roku został mianowany dyrektorem Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży i pozostawał na tym stanowisku do wybuchu II wojny światowej. Mieszkał w Domu Świckim (na piętrze) w Parku Pałacowym.

  W Białowieży dał się poznać jako człowiek bardzo aktywny zarówno zawodowo, jak i społecznie. Pełnił szereg funkcji – był m.in. prezesem Okręgu Przysposobienia Wojskowego Leśników, przewodniczącym Rady Nadzorczej Kasy Samopomocy Pracowników DLP w Białowieży. W 1937 roku pełnił rolę gospodarza dożynek urządzonych po raz pierwszy w dziejach Białowieży. Otwierał nowe obiekty użyteczności publicznej, inicjował zbiórki pieniędzy na szczytne cele, fundował nagrody w odbywających się w Białowieży zawodach sportowych. Przyjmował w Białowieży wybitne osobistości świata nauki, kultury, polityki. Udostępnił własny fortepian prof. Feliksowi Nowowiejskiemu, podczas jego pobytu w Białowieży we wrześniu 1937 roku. Sprawował nadzór nad polowaniami reprezentacyjnymi, urządzanymi w Puszczy Białowieskiej przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego, prowadził rozmowy z ich uczestnikami. W 1938 roku został uhonorowany węgierskim krzyżem zasługi (komandorią) za wzorowo urządzone polowanie, w którym udział wziął regent Węgier Miklos Horthy. Troszczył się również o prawidłową eksploatację Puszczy Białowieskiej, z zachowaniem jej naturalnych walorów. Dbał o to, by względy na doraźne korzyści finansowe nie przeważały nad motywami hodowlanymi. Czuwał nad praktyką wprowadzenia rębni gniazdowej w niektórych drzewostanach Puszczy.

  Po wybuchu wojny, zgodnie z planami ewakuacji DLP, w dniu 12 września 1939 roku, o godz. 1-szej w nocy, cztery samochody wraz z pracownikami Dyrekcji wyjechały z Białowieży, aby dołączyć w Kosowie Poleskim do grupy ewakuacyjnej Naczelnej Dyrekcji Lasów Państwowych. W dniu 18 września 1939 roku, na drodze pomiędzy Stołpcami a Nowogródkiem, czoło kolumny (18 samochodów) zatrzymały wkraczające wojska sowieckie, aresztując jadących tam leśników. Kilka ostatnich samochodów z tej kolumny, widząc zamieszanie wśród pierwszych samochodów, zawróciło unikając tym samym sposobem aresztowania. Dzięki tej ucieczce rodziny dowiedziały się zaraz o aresztowaniu. Istnieje dokument – depesza Nr 12 – wysłana 19 września przez komisarzy białoruskich do komisarza Ł. Berii w Moskwie, donosząca o aresztowaniu Adama Loreta i jego 18 współpracowników.

  Losy K. Nejmana oficjalnie nie są znane, gdyż dokumenty aresztantów z obozu koło Mińska uległy zniszczeniu. Z opowiadań współwięźniów, którzy przeżyli ten koszmar wiadomo, że w dniu 13 marca 1940 roku nie powrócił on do celi po kolejnym przesłuchiwaniu przez NKWD.

  Wiadomość o aresztowaniu Karola Nejmana i o tym, że przebywa w więzieniu w Nowogródku, dotarła do jego rodziny 29 września 1939 roku. 3 października rodzinę dyrektora – matkę z dwojgiem dzieci wyrzucono z zajmowanego dotąd mieszkania do pomieszczenia pralni w suterynie Domu Świckiego. Jako pretekst do tego posłużyło znalezienie broni myśliwskiej (dubeltówka i dwa sztucery), którą dyrektor przed wyjazdem schował na strychu. Mieszkanie wraz z rzeczami zostało zapieczętowane.

  15 października rodzina wyjechała do Hajnówki, a w pierwszych dniach listopada 1939 roku do Lwowa. W maju 1940 roku Nejmanowie przenieśli się na teren ówczesnej Generalnej Guberni, do Bochni k. Krakowa, gdzie zatrzymali się u matki żony dyrektora Nejmana. Tutaj spędzili cały okres okupacji niemieckiej. Po wojnie, dzięki informacjom prof. T. Vetulaniego i staraniom dr. J.J. Karpińskiego, odzyskali część mebli. Niestety, fortepian, na którym grał prof. F. Nowowiejski nie został odnaleziony.

Informacje o rodzinie dyr. Karola Nejmana:

Żona – Kazimiera Nejman (z d. Sykta) urodziła się w 1896 roku w Bochni. Studia pedagogiczne ukończyła w Krakowie. Jako nauczycielka pracowała w Lesznie, gdzie w 1922 roku wyszła za mąż za Karola Nejmana. Ponownie pracę nauczycielki podjęła w 1940 roku w Bochni, a po wyzwoleniu, od 1946 roku, w Gdyni-Chyloni, gdzie pracowała do czasu przejścia na emeryturę. Następnie zamieszkała u córki w Warszawie, tutaj zmarła na chorobę nowotworową w 1973 roku.

Córka – Wanda Nejman (zamężna Kalita, Radlińska) urodziła się w 1923 roku w Gdańsku. W 1939 roku ukończyła gimnazjum jako „platerka” w Warszawie. Od 1942 roku pracowała w Urzędzie Skarbowym w Krakowie. Po zakończeniu wojny przeszła do pracy związanej z resortem budownictwa. Za mąż wyszła w 1948 roku w Krakowie. W 1949 roku urodziła syna Roberta (zmarł w 1999 roku). W 1956 roku wyszła ponownie za mąż, zamieszkała w Warszawie, pracując do czasu odejścia na emeryturę na stanowisku starszego rządcy w Ministerstwie Budownictwa. Utrzymywała dobre kontakty z Wisławą Szymborską, kuzynką z drugiej linii – ich babcie były siostrami. Zmarła w 2007 roku.

Syn – Jacek Nejman urodził się w 1926 roku w Gdańsku. Do szkoły podstawowej chodził w Białowieży, a ukończył ją w 1939 roku w Chyrowie, gdzie miał podjąć dalszą naukę gimnazjalną. W czasie okupacji niemieckiej pracował w Kopalni Soli w Bochni jako uczeń ślusarski. Po wyzwoleniu, w 1946 roku podjął studia na Politechnice Gdańskiej – na Wydziale Chemicznym ze specjalnością chemicznej przeróbki drewna. Od 1951 roku, zgodnie z nakazem pracy, był zatrudniany na stanowiskach technicznych lub kierowniczych w przedsiębiorstwach związanych z papiernictwem. Ożenił się w 1954 roku, miał dwie córki - Dorotę i Katarzynę (obie nauczycielki), doczekal się czterech wnuków i pięciu prawnuków. Od 1991 roku przebywał na emeryturze. Opracowywał historię papiernictwa w regionie częstochowskim. Mieszkał w Częstochowie. Zmarł 3 czerwca 2015 roku. (Oprac. Piotr Bajko)
 


 

Galeria

Copyright © 2008 - Encyklopedia Puszczy Białowieskiej, webmaster Stanisław Matlak