mgr inż. Andrzej Antczak

Magister inżynier leśnictwa, działacz społeczny, samorządowiec, publicysta, wydawca, autor przewodników turystycznych po Puszczy Białowieskiej.

 Urodził się 1 maja 1952 roku w Olsztynie w rodzinie Romualda i Renaty z d. Sznap.

Do połowy 1960 roku mieszkał w Olsztynie, a dalszą część dzieciństwa i lata młodzieńcze spędził w Bydgoszczy. Tutaj też w 1967 roku ukończył szkołę podstawową, a w 1971 roku Liceum Ogólnokształcące Nr 1. W latach 1971-1976 studiował na Wydziale Leśnym Akademii Rolniczej w Poznaniu, uzyskując dyplom magistra inżyniera. Równolegle, w ramach indywidualnego toku studiów, studiował na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W czasie pracy zawodowej ukończył kurs redakcji technicznej wydawnictw (1983) oraz studium podyplomowe w zakresie Ochrona Parków Narodowych na Wydziale Leśnym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1995) i Podyplomowe Studium Prawa Ochrony Przyrody Uniwersytetu w Białymstoku (2013).

W latach 1976-1995 pracował w Białowieskim Parku Narodowym, początkowo jako stażysta (od 5 lipca 1976), następnie na stanowisku starszego asystenta naukowo-badawczego (1976-1990) i kierownika zespołu wydawnictw (1990-1995). W październiku 1995 roku przeszedł do pracy w Nadleśnictwie Białowieża. Pracował w nim na stanowiskach: starszego specjalisty ds. edukacji leśnej (1995-1996), starszego specjalisty Służby Leśnej (1996-2001), inżyniera nadzoru (2001-2008), zastępcy nadleśniczego (2008-2009), starszego specjalisty Służby Leśnej ds. edukacji Leśnej (2009-2010). W 2010 roku został pracownikiem Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, która powierzyła mu stanowisko głównego specjalisty Służby Leśnej ds. koordynacji działań LKP „Puszcza Białowieska”. 1 lutego 2013 roku objął stanowisko zastępcy nadleśniczego Nadleśnictwa Hajnówka. 1 czerwca 2017 roku ponownie objął stanowisko inżyniera nadzoru w Nadleśnictwie Białowieża, w którym pracował do 31 stycznia 2019 roku. Od 1 lutego 2019 roku jest na emeryturze.

W 1993 roku założył firmę usługową „Fotoskład Komputerowy Andrzej Antczak”. Firma zajmowała się komputerowym składem książek, czasopism i wydawnictw periodycznych, organizacją procesu wydawniczego oraz wydawaniem. Firma uczestniczyła m.in. w wydaniu książki „Białowieża. Zarys dziejów” Piotra Bajko, kilku tomików poezji Borysa Russko, dwóch książek Olgi Szurkowskiej, wielu książek białostockich wydawnictw „Łuk” i „Benkowski”. Wydawała również lokalną gazetę „Białowieżanin” (A. Antczak był jednocześnie jej redaktorem naczelnym) i uczestniczyła w wydawaniu „Głosu Białowieży”.

A. Antczak pełnił lub pełni liczne funkcje w różnych organizacjach i zespołach zadaniowych. W latach 1997-2002 był członkiem Rady Nadzorczej i Komitetu Sterującego oraz Grupy Roboczej Projektu „Puszcza Białowieska” Duńskiej Agencji Ochrony Środowiska, realizowanego w ramach międzyrządowej umowy pomiędzy Polska i Danią. W latach 2002-2010 uczestniczył w pracach Zespołu zadaniowego ds. wspomagania merytorycznego działalności w zakresie edukacji leśnej w Lasach Państwowych. W 2003 roku uczestniczył w zespole roboczym ds. projektu szkoleniowego dla leśników – Natura 2000. W latach 2003-2006 był członkiem Rady Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego, a w latach 2004-2005 pełnił funkcję przewodniczącego Komisji do Spraw Planu Ochrony dla obszaru Natura 2000 „Puszcza Białowieska”, tworzonego w ramach pilotażowego programu finansowanego ze środków rządu Republiki Francji. Był członkiem Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Komitetem Naukowym Problemów Środowiska ICSU (ICSU SCOPE) i międzynarodowym Programem „Człowiek i Biosfera” (UNESCO-MAB) przy Prezydium PAN (w latach 2004-2010.).

Od 2001 roku jest członkiem Rady Redakcyjnej dwutygodnika „Las Polski”. Ponadto był redaktorem naczelnym Poradnika Edukacji Leśnej wydawanego przez Centrum Informacji Lasów Państwowych przy Dyrekcji Generalnej LP (od 2003 roku). Wcześniej pełnił funkcję sekretarza czasopisma naukowego „Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody” (które organizował od podstaw) oraz współtworzył pierwsze numery kwartalnika „Parki Narodowe”.

W latach 2004-2005 (semestr zimowy i letni) prowadził cykl wykładów i ćwiczeń dla studentów III roku studiów dziennych i zaocznych Zamiejscowego Wydziału Zarządzania Środowiskiem w Hajnówce Politechniki Białostockiej z przedmiotu „edukacja ekologiczna”.

W latach 2013-2014 uczestniczył w pracach „Platformy współpracy na rzecz zrównoważonego rozwoju regionu Puszczy Białowieskiej” jako przedstawiciel Regionalnego Dyrektora Lasów Państwowych w Białymstoku.

Ukończył następujące kursy zawodowe (uzyskując odpowiednie uprawnienia): kurs redakcji technicznej wydawnictw (1982-1983), kurs podstawowy na temat zamówień publicznych (1995), kurs bhp dla zastępców nadleśniczych, inżynierów nadzoru i specjalistów (1996), kurs podstawowy „Systemy informacji geograficznej w leśnictwie i ochronie środowiska” (1996), kurs z zakresu interpretacji przyrody i edukacji leśnej „Nadzieje i zagrożenia edukacji leśnej” (1999-2000), kurs brakarski II stopnia (2001), cykl warsztatów i szkoleń z zakresu edukacji leśnej (od 2002), kurs pedagogiczny dla instruktorów praktycznej nauki zawodu (2009), prawo ochrony przyrody i zasady udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie na tle innych regulacji (2010), gospodarka pasieczna w aspekcie współczesnego pszczelarstwa (2013), granice dostępu do informacji publicznej (2015).

Bierze aktywny udział w pracach różnych organizacji społecznych i samorządzie. W latach 1988-1992 sprawował funkcję radnego Gminnej Rady Narodowej w Białowieży (do czerwca 1989 roku, kiedy odbyły się wybory do Sejmu i samorządów lokalnych wg nowej Ordynacji; w wyborach tych był przewodniczącym Gminnej Komisji Wyborczej), zaś w latach 2002-2006 – jako radny pełnił funkcję przewodniczącego Rady Gminy Białowieża. W latach 2018-2023 był radnym Rady Gminy Białowieża i przewodniczącym Komisji Rewizyjnej tej Rady. W latach 1973-1994 był członkiem Straży Ochrony Przyrody. Obecnie jest członkiem Polskiego Towarzystwa Leśnego (od 1995 roku) oraz Stowarzyszenia Inżynierów, Techników Leśnictwa i Drzewnictwa (od 1995 roku).

Od 2003 roku brał udział w pracach nad powiększeniem Rezerwatu Biosfery na obszar polskiej części Puszczy Białowieskiej. W 2003 roku uczestniczył w 2nd EuroMaB Training Workshop on Conflict Management in Biosphere Reserves we Francji.

W latach 2010-2014 uczestniczył w przygotowaniach i współredagował wniosek renominacyjny dla Transgranicznego Obiektu Światowego Dziedzictwa „Białowieża Forest”. Uczestniczył w 38 Sesji Światowego Kongresu Komitetu Światowego Dziedzictwa w Doha w Katarze (czerwiec 2014 r.). Aktywnie uczestniczy we wszystkich pracach związanych z tworzeniem Zintegrowanego Planu Zarządzania Obiektem Światowego Dziedzictwa Białowieża Forest, broniąc interesu rodowitych, długoterminowych mieszkańców Puszczy Białowieskiej oraz zwracając uwagę na ważność czynnej ochrony bogactwa przyrodniczego i kulturowego Puszczy – zgodnie z zaleceniami UNESCO i X (dziesiątym) kryterium wniosku renominacyjnego.

Dał się też poznać jako aktywny działacz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, do którego należy od 1974 roku. W 1984 roku zainicjował ufundowanie i umieszczenie tablicy pamiątkowej na domu, w którym urodził się i mieszkał generał Aleksander Waszkiewicz (tablica ta w 2008 roku została zdjęta przez właściciela budynku). Był przewodniczącym Społecznej Rady Rozwoju Turystyki w rejonie Puszczy Białowieskiej, powołanej do życia w maju 1985 roku przez naczelnika miasta Hajnówka i naczelników gmin Białowieża i Narewka. W latach 1988-1989 organizował z ramienia Oddziału PTTK w Białowieży turnusy Młodzieżowej Szkoły Przyrodniczej; jej uczestnicy uzyskiwali uprawnienia młodzieżowego organizatora turystyki. W latach 1989-1992 pełnił funkcję prezesa Zarządu Oddziału PTTK w Białowieży. Posiada uprawnienia przewodnika turystycznego terenowego na obszar Puszczy Białowieskiej.

W 1995 roku (wspólnie z Amelią Kawecką i Bazylim Skiepko) przeprowadził z inicjatywy światowego programu „Człowiek i Środowisko” inwentaryzację i waloryzację zadrzewień i użytków ekologicznych w gminie Białowieża. Wyniki tych prac zostały wykorzystane przy opracowywaniu planów zagospodarowania gminy.

A. Antczak jest autorem szeregu publikacji z zakresu edukacji leśnej i przyrodniczej, w tym przewodników i poradników: „Tworzymy ścieżkę edukacyjną”, „Ścieżka edukacyjna Krajobrazy Puszczy w Nadleśnictwie Białowieża – przewodnik dydaktyczny”, „Edukacja – twoi partnerzy w Puszczy Białowieskiej. Przewodnik po tematach, obiektach, instytucjach” (Białowieża 2001; w 4-ch wersjach językowych), „Puszcza Białowieska i okolice” (Białystok 2002, następnie liczne wznowienia i uzupełnienia), „Puszcza Białowieska. Leśny Kompleks Promocyjny” (Białystok 2008), a także „30 lat edukacji leśnej w Białowieży” (Warszawa 2009). Opracował też serię arkuszy pracy dla uczniów szkół podstawowych „Matematyka w lesie: obliczanie wieku drzewa, określanie wysokości drzewa metodami geometrycznymi i trygonometrycznymi”. W latach 80-tych zamieścił w różnych pismach naukowych cykl publikacji poświęconych ochronie przyrody, rezerwatom przyrody oraz jodle i Bibliografię Drawieńskiego Parku Narodowego. Publikuje notatki i artykuły w „Lesie Polskim” poświęcone tematyce leśnej i ochronie przyrody, w tym Natura 2000. Łącznie ponad 50 publikacji. Jest autorem scenariusza filmu „Brama na wciąż otwarta” (Bedoń 2008) o obiektach edukacyjnych Lasów Państwowych. Wg jego koncepcji i z jego tekstem oraz zdjęciami Centrum Informacyjne Lasów Państwowych wydało mapę-przewodnik „Puszcza Białowieska – spacer z historią” (2018). W 2023 roku uczestniczył w seminarium naukowym „Lasy i leśnictwo, a rozwój obszarów wiejskich”, na którym wygłosił referat „Ochrona przyrody a ochrona interesów mieszkańców Puszczy Białowieskiej – studium przypadku”. Nadal publikuje na łamach czasiopisma „Las Polski” – m.in.: „Chalimon – ostatni bartnik Puszczy Białowieskiej” (2024), „O moim rozumieniu ochrony przyrody, czyli rozmyślania przy rąbaniu drewna” (2025).

Bierze często udział w różnych programach i audycjach telewizyjnych i radiowych, występuje na różnych spotkaniach i imprezach poświęconych zagadnieniom ochrony przyrody bądź leśnictwu.

Posiada znajomość języków: rosyjskiego, angielskiego i niemieckiego – w różnym stopniu.

Został odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1989), Srebrną Odznaką Honorową PTTK (1985), Złotą Odznaką Honorową PTTK (1990), Odznaką honorową SITLID (1998), Srebrną Odznaką za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (1990), Kordelasem Leśnika Polskiego (2006), Srebrną (2011) i Złotą (2019) Odznaką Honorową Polskiego Towarzystwa Leśnego.

Żonaty (związek małżeński zawarł w 1978 roku). Żona – Lucyna z d. Szwajdych. Dzieci: Agata (ur. 1978) i Wojciech (ur. 1982). Ma dwójkę wnuków.

(Oprac. Piotr Bajko)

Galeria