Brama pałacowa (Białowieża)
 |
|
| "Brama pałacowa" - widok od wschodu (2006r.) | |
| zbudowana | ostatnia dekada XIXw. |
|
Warto zobaczyć:
|
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
Jedyna pozostałość po pałacu carskim wybudowanym w Białowieży w latach 1889-1894, na życzenie cara Aleksandra III. Brama, podobnie jak pałac, była zbudowana z czerwonej cegły. Mieściła się w niej wartownia i zbrojownia (cekhauz), a ponadto wwożono przez nią do pałacu opał, żywność oraz sprzęt i umeblowanie.
Pałac został podpalony w nocy z 16 na 17 lipca 1944 roku przez żołnierzy z oddziału węgierskiego, współpracującego z Niemcami. Doszło do tego podczas wyzwalania przez wojska radzieckie rejonu Puszczy Białowieskiej spod okupacji niemieckiej. Ruiny pałacu wprawdzie nadawały się do odbudowy, ale wskutek braku rozsądku i odpowiedzialności u ówczesnych włodarzy Białowieży, zostały rozebrane w 1961 roku.
Taki sam los miał spotkać bramę. Na szczęście, wskutek mądrej postawy białowieskich przewodników PTTK, obiekt ocalał. Dzisiaj zachwyca oczy wszystkich turystów odwiedzających Białowieżę.
Obiekt ten Wojewódzki Konserwator Zabytków w Białymstoku w dniu 20 października 1981 roku wpisał do rejestru zabytków ówczesnego województwa białostockiego.
Ciekawe są dzieje bramy. W czasie I wojny światowej Niemcy urządzili w niej stację telegraficzną. Znana jest z tego okresu widokówka.
W okresie międzywojennym bramę wykorzystywano głównie jako pomieszczenie mieszkalne i magazynowe. W 1930 roku mieszkał tutaj woźnica Włodzimierz Lickiewicz, zatrudniony w Parku Narodowym.
 |
|
"Brama pałacowa", na dalszym planie widoczne ruiny "Pałacu Carskiego" (koniec lat 50-tych XXw.)
|
Po wojnie, w 1955 roku, zdewastowaną bramę przejęła od dyrekcji Białowieskiego Parku Narodowego nowo powstająca białowieska placówka naukowa - Zakład Badania Ssaków PAN. Z polecenia ówczesnego kierownika zakładu - prof. dr Augusta Dehnela, naprawiono boazerię, wstawiono podłogę oraz ramę okienną do okna wychodzącego na pałac. W miejscu pieca w kształcie trójkąta, miejscowy zdun Mikołaj Kułaj wykonał piec z ozdobnych kolorowych kafli. Doprowadzona została również woda, której tu dotychczas nie było.
W latach 1955-1958 w pomieszczeniu górnym bramy mieścił się pokój gościnny ZBS PAN. Mieszkali w nim naukowcy, prowadzący w Puszczy Białowieskiej badania, także pracownicy i goście tej instytucji. W dolnych pomieszczeniach bramy mieściły się pokoiki hodowlane ZBS PAN. Takie same cele pełniło pomieszczenie na przedłużeniu bramy na dole. Hodowano w nich ryjówki.
W 1958 roku w bramie urządzono pracownię bioklimatyczną. W pomieszczeniu na górze ustawione były przyrządy pomiarowe pracowni. Czujniki rejestratorów promieniowania słonecznego i ochładzania umieszczone zostały na dużej wieży pałacowej. W laboratorium urządzonym na dole, pracowali pracownicy naukowi i laboranci.
W czerwcu 1960 roku ZBS PAN opuścił bramę. Przez pewien czas stała ona pusta. Białowieski Park Narodowy w części pomieszczeń dolnych urządził toalety, które ustawicznie krytykowane były przez turystów z powodu dolatującej z nich nieprzyjemnej woni. W końcu 1960 roku w pomieszczeniu górnym bramy zamieszkał kierownik rozbiórki pałacu, później - budowy hotelu. Dolne pomieszczenia służyły jako pomocnicze składziki materiałów i narzędzi budowlanych.
 |
|
"Brama pałacowa" i "Stajnia carska" w scenerii zimowej (2009r.)
|
W połowie 1969 roku Zarząd Koła Przewodników PTTK w Białowieży podjął starania o bramę, którą zamierzał przeznaczyć na swoją siedzibę. Otrzymał ją w posiadanie w końcu sierpnia 1970 roku. Po przeprowadzeniu przez przewodników remontu, w pokoju na górze urządzono bibliotekę przewodnicką i czytelnię czasopism turystycznych. Tutaj przechowywano także materiały szkoleniowe i archiwum Koła. Uroczyste otwarcie nowej siedziby Koła Przewodników PTTK odbyło się 15 listopada 1970 roku. Przetrwała ona w tym miejscu do lutego 1999 roku.
W 1974 roku Wojewódzki Ośrodek Sportu, Turystyki i Wypoczynku w Białymstoku umieścił w bramie ośrodek informacji turystycznej. Po przeprowadzonym w 1977 roku remoncie bramy, ulokowano w niej Biuro Turystyki i Informacji Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Usług Turystycznych w Białymstoku, które funkcjonowało tutaj do 1983 roku.
Do zwolnionych pomieszczeń przeniesiono zbiory biblioteki naukowej Białowieskiego Parku Narodowego, które dotychczas przechowywano w piwnicach Muzeum Przyrodniczo-Leśnego BPN. W 1991 roku biblioteka została przeniesiona do Domu Marszałkowskiego, a zwolnione pomieszczenia przejął ZBS PAN, urządzając w nich magazyn i archiwum.
W marcu 1999 roku w pomieszczeniu na górze bramy urządzono biuro dra Bogdana Jaroszewicza, dotychczasowego kustosza muzeum (muzeum w tym czasie zostało poddane przebudowie i modernizacji).
W dniu 30 kwietnia 2002 roku, w opuszczonych przez ZBS PAN pomieszczeniach na dole, otwarto stałą wystawę fotograficzną pt. „Pałac Carski w Białowieży”, przygotowaną przez Ewę i Andrzeja Keczyńskich. Wystawa ta na okres jesienno-zimowy przenoszona była do pomieszczeń Ośrodka Edukacji Przyrodniczej BPN lub do Muzeum Przyrodniczo-Leśnego.
W zwolnionym przez dra Bogdana Jaroszewicza pomieszczeniu na górze, urządzono siedzibę Straży Parku. Strażnicy wprowadzili się tutaj 12 czerwca 2002 roku, ale już na jesieni 2006 roku przenieśli się do Domu Marszałkowskiego.
Z początkiem maja 2009 roku w pomieszczeniach na dole zaczęła funkcjonować prywatna Galeria w Bramie Carskiej. (oprac. Piotr Bajko)
HASŁA POWIĄZANE
Pałac carski w dawnej ilustracji (największa galeria w Internecie) , Park Pałacowy
Galeria
 |  |  |
